مژده محمدی
کارزار نمادین «لب‌سرین سرخ»، برای حمایت از زنان افغانستان در برابر سرکوب طالبان، سه هفته است که در شبکه‌های اجتماعی ادامه دارد. در این کارزار، زنان در قالب اقداماتی ساده اما تاثیرگذار، پیام مقاومت خود را علیه طالبان به نمایش می‌گذارند.
به گفته‌ی یکی از فعالان این کمپاین: «ما این‌جا هستیم و مبارزه می‌کنیم؛ شما [اشاره به طالبان] نمی‌توانید ما را خاموش یا حذف کنید.»
به باور این زنان، استفاده از لب‌سرین در این کارزار نه فقط یک انتخاب آرایشی، بلکه نمادی از ایستادگی، مقاومت و حق انتخاب زنان است.
این کارزار برای اولین‌بار در پنجم مارچ در برنامه‌ای تحت عنوان «داستان‌های زنان افغانستان» که در واکنش به سرکوب سیستماتیک زنان افغانستان توسط نهاد «Empowerment For Jer» در شهر کپنهاگ دانمارک برگزار شده بود، بوسیله تمنا سالک، معرفی شد.
تهمینه سالک، از بانیان کارزار «لب‌سرین سرخ»، در گفت‌وگو با رسانه‌ی رخشانه از انگیزه‌اش برای راه‌اندازی این کارزار می‌گوید: «این رنگ به من احساس قدرت و اعتماد به نفس می‌دهد، اما درک من از لب‌سرین سرخ زمانی دگرگون شد که فهمیدم در جنگ جهانی دوم، الیزابت آردن، این رنگ را برای زنان نظامی طراحی کرده بود و از آن پس، لب‌سرین سرخ همواره به نمادی از مقاومت و قدرت زنان استفاده می‌شود.»
برگزارکننده این برنامه تلاش کرده بود که وضعیت زنان و دختران افغانستان را به گونه‌های متفاوت به تصویر بکشد.
در یکی از اجراهای این برنامه، چهار مدل با چادری به روی صحنه حاضر شده‌اند. در وسط صحنه چادری به زمین افتاد و زنان با رنگ‌کردن لب‌های خود با سرخی لب‌سرین، پیامی از مقاومت و اعتراض را در برابر سرکوب‌گران به نمایش گذاشتند.
خانم سالک، پس از این اجرا، با انتشار ویدیوهایی از نمایش خود، هشتگ «#RedForAfghanWomen» را در پلتفرم‌های ایکس و فیس‌بوک، به‌روزرسانی کرد و از زنان افغانستان و دیگر نقاط جهان دعوت کرد تا به این کارزار بپیوندند.
با مرور شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود که توجه بسیاری از زنان فعال و چهره‌های شناخته‌شده، حتی نمایندگان پارلمان دانمارک را نیز جلب کرده است.
تهمینه سالک باور دارد: «با همبستگی زنان، این ایده‌ی ساده تبدیل به حرکتی بزرگ شده است.»
آزیتا نظیمی، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان، در حالی که این روزها مشغول ایدیت، ویرایش و نشر گسترده‌ی ویدیوهای زنان در کارزار «لب‌سرین سرخ» است، با اشاره به استقبال بی‌نظیر زنان از کارزار «لب‌سرین سرخ» می‌گوید، این تلاش‌ها نشانگر عزم و اراده زنان افغانستان برای دستیابی به حقوق و آزادی‌های برابر است.
او تاکید می‌کند: «زنان معترض فارغ از این‌که این‌گونه کارزار‌ها نتیجه مثبت می‌دهد یا نه، با دست خالی در برابر گروه جاهل و زن ستیز ایستاده‌اند و مبارزه می‌کنند. از خیابان‌های کابل شروع تا جهان؛ این‌بار تمام زنان یک‌جا شدیم و کارزار لب‌سرین سرخ را راه‌اندازی کردیم که خوشبختانه زنان افغانستان و جهان با ما یک‌جا شده‌اند.»
علی‌رغم واکنش‌های مثبت زیاد نسبت به این کارزار، برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی نسبت به ماهیت آن انتقاداتی را مطرح کرده‌اند. این انتقادات عمدتاً بر ناکارآمدی و عدم جدیت استفاده از وسایل آرایشی برای پیشبرد کارزاری که به آینده‌ی هزاران زن و دختر در افغانستان مربوط است، متمرکز بوده است.
کاربری به نام دیوه پتنگ، در پستی که در پلتفرم ایکس منتشر کرده، کارزار‌های «لب‌سرین سرخ» را در شرایط کنونی بر وضعیت زنان افغانستان بی‌تاثیر می‌داند. او با لحنی طنزآلود نوشته: «حال این مبارزه به چه شکلی است؟ اگر مشکل از این طریق حل می‌شود، من آمادگی دارم که برای پیشبرد مبارزات زنان، به هزینه شخصی، ده‌ها رژ لب هدیه دهم و در این ماه مبارک رمضان از این طریق ثواب کسب کنم.»
پلوشه پیوندی، فعال حقوق زن، در پستی که در پلتفرم ایکس منتشر کرد، از اولویت‌ها و نحوه‌ی اعتراضات زنان معترض انتقاد کرده و گفت که این کارزار به جای پرداختن به مسائل گسترده‌ای که زنان و دختران با آن روبه‌رو هستند، تنها بر مسئله‌ی بسته‌بودن آرایشگاه‌ها متمرکز شده‌است.
او نوشته است: «تنها آرایشگاه‌ها باعث برانگیختن خشم شما شدند، کاش می‌اندیشدیم که برای بهداشت صحی زنان چگونه اعتراض کنیم؛ بابت دختران محروم از مکتب چگونه اعتراض‌کنیم؛ بابت نبود کار و اخراج زنان از وظایف‌شان چگونه اعتراض کنیم؟»
در همین‌حال، زنانی که ویدیوهای خود را در حمایت از این کارزار در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته‌اند، از واکنش‌های منفی که نسبت به این حرکت اعتراضی دریافت کرده‌اند، سخن می‌گویند. به‌گونه‌ی مثال، آی‌نورا ازبک، زن معترض و یکی از فعالان کارزار «لب‌سرین سرخ» می‌گوید که با امید به تغییر وضعیت زنان در افغانستان به این کارزار پیوسته بود، اما حالا با واکنش‌های منفی زیادی از سوی زنان و مردان روبه‌رو شده است.
او می‌گوید: «در کامنت‌ها از ما می‌پرسند که دستاورد شما از این نوع مبارزات چیست، کجاست نتیجه‌اش؟»
این اعتراض زنان نمادین است. علیه طالبانی که محدودیت‌های فراوانی بر زندگی زنان وضع کرده‌اند. مثل استفاده اجباری از روبند. در قانون امر به معروف طالبان که چند ماه از توشیح آن گذشته، آمده است: «ستر تمام بدن زن الزامی است. پنهان کردن صورت زن به سبب ترس از فتنه، ضروری است.»
در همین‌حال، تهمینه سالک در پاسخ به انتقادات به کارزار «لب‌سرین سرخ» می‌گوید که کابران با بازخوردهای منفی در مورد استفاده از وسایل آرایشی در این کارزار، به نوعی نشان داده‌اند که جامعه تا هنور هم بر حرکت‌های اعتراضی نمادین زنان قضاوت‌های ذهنی و سطحی دارد. او گفته: «بعد از دو دهه دموکراسی در افغانستان، هنوز هم جامعه‌ی ما دیدگاه‌های مرد سالارانه و زن ستیز را در بطن‌اش پرورش می‌دهد.»
او باور دارد که برای پیشبرد مبارزات زنان، باید هویت و نقش زن به طور مستقل و بر اساس خواسته‌ها و حقوق خود او تعریف شود، نه براساس تعاریفی که مردان از او ارائه کرده‌اند.
در همین‌حال، ترنم سعیدی، یک فعال ۳۷ ساله‌ی حقوق زنان، در صحبت با رسانه‌ی رخشانه گفته است، زنان شرکت‌کننده در کارزار «لب‌سرین سرخ» علاوه بر مبارزه با طالبان، در برابر تفکرات مردسالارانه‌ی جامعه نیز به پا خاسته‌اند: «ما با قدرت و افتخار، زنانگی خود را به جامعه مردسالار نشان می‌دهیم و از حقوق خود دفاع می‌کنیم.»
او به منتقدان این کارزار می‌گوید: «این افراد در حقیقت با مفهوم زنانگی مشکل دارند.»
کارزار «لب‌سرین سرخ» نه تنها به‌عنوان اعتراضی علیه ظلم و سرکوب طالبان شناخته می‌شود، بلکه به عنوان یک فراخوان جهانی برای جلب توجه به وضعیت نابسامان زنان افغان و همبستگی با آن‌ها مطرح شده است.
تهمینه سالک در توضیح هدف این کارزار می‌گوید: «این بخشی از تلاش جمعی زنان برای زنده نگه‌داشتن صدای زنان افغانستان در سطح جهانی است. ما با این کمپین‌های نمادین در تلاشیم تا به جهانیان بفهمانیم که زنان افغانستان نه تنها قربانیان یک نظام سرکوب‌گر، بلکه رهبران، روایت‌گران و معماران آینده‌ای عادلانه‌تر هستیم.»
در کنار زنان افغانستان، برخی از چهره‌های سیاسی و اعضای پارلمان کشورهای غربی هم به این کارزار پیوسته‌اند.
تهمینه سالک در ادامه با اشاره به چالش‌های موجود، در پاسخ به سوال خبرنگار رخشانه درباره راه‌های ممکن برای ایستادگی در برابر طالبان می‌گوید: «اکنون آنچه اهمیت دارد، تغییر استراتژی‌های مبارزه است. روش‌های اعتراض خیابانی، که در ابتدا پس از بازگشت طالبان بسیار موثر بود، اکنون به دلیل سرکوب شدید محدود شده است. اما این به معنای پایان مبارزه نیست؛ بلکه ضرورت تغییر روش‌های اعتراض را نشان می‌دهد.»
